Αυτή η σελίδα απευθύνεται στις προπτυχιακές και μεταπτυχιακές φοιτήτριες που θέλουν να μάθουν να αναγνωρίζουν τι συνιστά σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο του πανεπιστημίου[1] και να την αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά. Η σεξουαλική παρενόχληση αποτελεί προσβλητική μεταχείριση με βάση το φύλο και βάλλει την αξιοπρέπειά του προσώπου που την υφίσταται. Αποτελεί φαινόμενο που επηρεάζει δυσμενώς την ακαδημαϊκή πορεία των θυμάτων με επιπτώσεις σωματικές και ψυχολογικές.
Μολονότι στις περισσότερες περιπτώσεις ο υποκειμενικός παράγοντας, που επηρεάζεται από τις πολιτισμικές, πολιτικο-οικονομικές και κοινωνικές συνιστώσες που πλαισιώνουν την κάθε φοιτήτρια, καθορίζει τι είναι και τι δεν είναι σεξουαλική παρενόχληση, υπάρχουν κάποια βασικά χαρακτηριστικά.
Για να χαρακτηριστεί μια συμπεριφορά ως σεξουαλική παρενόχληση θα πρέπει να είναι ανεπιθύμητη και μη αποδεκτή.
- Η σεξουαλική παρενόχληση συνιστά διάκριση με βάση το φύλο
- Διεθνή στατιστικά στοιχεία αναδεικνύουν ότι το φαινόμενο πλήττει περισσότερο τις γυναίκες παρά τους άνδρες, μολονότι και οι φοιτητές μπορούν εξίσου να παρενοχληθούν σεξουαλικά αλλά με διαφορετικούς τρόπους και αναπτύσσοντας διαφορετική αντίδραση
- Η πλειονότητα των δραστών που παρενοχλούν σεξουαλικά είναι άνδρες
- Η σεξουαλική παρενόχληση έχει ως συνέπεια την ανάπτυξη ηπιότερων ή σοβαρότερων ψυχολογικών ή/και σωματικών προβλημάτων
- Οι γυναίκες βιώνουν εντονότερα από τους άνδρες τις συνέπειες της σεξουαλικής παρενόχλησης
- Φοιτήτριες και φοιτητές με σεξουαλικότητα διαφορετική της ετεροφυλοφιλικής έχουν περισσότερες πιθανότητες να παρενοχληθούν σεξουαλικά
- Μέλη διαφορετικών εθνικών/θρησκευτικών μειονοτήτων έχουν περισσότερες πιθανότητες να παρενοχληθούν σεξουαλικά
- Οι άνδρες που παρενοχλούν βρίσκονται συνήθως σε θέση ισχύος ή εξουσίας
- Οι περισσότεροι άνδρες που παρενοχλούν αντιλαμβάνονται την πράξη τους ως αστεία
- Τα περισσότερα θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης δεν αναφέρουν το γεγονός
Ορισμός της Σεξουαλικής Παρενόχλησης
Η Σ.Π. στον πανεπιστημιακό χώρο μπορεί να οριστεί ως εξής: Ανεπιθύμητες ερωτικές προτάσεις, αιτήματα σεξουαλικής εύνοιας, άλλες λεκτικές και σωματικές προτάσεις σεξουαλικής φύσης συνιστούν σεξουαλική παρενόχληση όταν ένα από τα ακόλουθα είναι αληθινό
- Η συμμόρφωση σε τέτοιου τύπου συμπεριφορά αποτελεί ρητά ή άρρητα όρο ή συνθήκη για την πρόσληψη/απασχόληση ή την ακαδημαϊκή εξέλιξη μιας φοιτήτριας.
- Η συμμόρφωση ή η απόρριψη τέτοιας συμπεριφοράς καθορίζει αποφάσεις που αφορούν την πρόσληψη/απασχόληση της φοιτήτριας, ή ακαδημαϊκές αποφάσεις που την επηρεάζουν.
- Τέτοιου τύπου συμπεριφορά έχει ως επιδίωξη ή ως συνέπεια την παράλογη παρέμβαση στο έργο ή στα ακαδημαϊκά επιτεύγματα μιας φοιτήτριας ή τη δημιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, ή προσβλητικού εργασιακού, μαθησιακού, ή κοινωνικού περιβάλλοντος. (Οδηγός για τη Σεξουαλική Παρενόχληση, Sandler και Shoop, 1997:4)
Περισσότερα για το πώς ορίζεται γενικά η Σ.Π. από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, για το νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα, καθώς και ελληνικές έρευνες για την Σ.Π. στο εργασιακό περιβάλλον διάβασε εδώ.
Συγκεκριμένα παραδείγματα σεξουαλικής παρενόχλησης στον πανεπιστημιακό χώρο
- Λεκτική Παρενόχληση
- Διατύπωση σεξουαλικών σχολίων για το σώμα σου
- Διατύπωση σεξουαλικών αστείων, ανεκδότων
- Προσπάθεια ανάπτυξης συζήτησης με σεξουαλικό θέμα
- Διαρκείς και επίμονες προτάσεις για συναντήσεις, για ερωτική επαφή Εξαναγκασμός για σεξουαλική συνεύρεση
- Ανήθικες προτάσεις
- Να σου ζητήσει ο θύτης να κάνεις κάποια σεξουαλική πράξη με αντάλλαγμα κάτι («σεξουαλικός εκβιασμός») (π.χ. καλύτερο βαθμό, συμμετοχή σε πανεπιστημιακό πρόγραμμα, να σου δώσει σημειώσεις μαθήματος, να περάσεις μάθημα, συστατική επιστολή κ.τ.λ.)
- Επίμονες ερωτήσεις για τις σεξουαλικές προτιμήσεις ή φαντασιώσεις σου
- Υποτιμητικά ή προσβλητικά σχόλια για το φύλο σου
- Υποτιμητικά ή προσβλητικά σχόλια για τις σεξουαλικές προτιμήσεις σου (να σε αποκαλέσει λεσβία, ομοφυλόφιλη, αδερφή, συκιά, γυναικωτό...) Προσωπικές και επίμονες ερωτήσεις για την σεξουαλική ζωή σου
- Σεξουαλικά υπονοούμενα, πρόστυχα σχόλια
- Διάδοση σεξουαλικών φημών για το πρόσωπό σου
- Μη λεκτική Παρενόχληση- Προσπάθεια σωματικής επαφής
- Χειρονομίες και χάδια με σαφή σεξουαλικό τρόπο
- Άγγιγμα μερών του σώματός σου με σεξουαλικό τρόπο (χούφτωμα)
- Άγγιγμα των ρούχων, μαλλιών, μερών του σώματός σου με σεξουαλικό τρόπο
- Τράβηγμα των ρούχων σου με σκοπό την αποκάλυψη του σώματός σου
- Άγγιγμα ή τσίμπημα του σώματός σου με σεξουαλικό τρόπο
- Ο θύτης να αγγίζει το σώμα του με σαφή ερωτικό τρόπο
- Άσκηση πίεσης για να φιλήσεις τον θύτη
- Άσκηση πίεσης για οποιαδήποτε σεξουαλική πράξη
- Οπτική Παρενόχληση
- Εξαναγκασμός να κοιτάξεις έντυπο ή άλλο υλικό σεξουαλικού περιεχομένου (ηλεκτρονικές σελίδες, φωτογραφίες, εικονογραφημένο υλικό...).
- Ή να σου δώσει ή αφήσει αντίστοιχο υλικό
- Επίμονη βλεμματική επαφή με σεξουαλικό τρόπο
- Να σε παρακολουθεί ο θύτης όταν αλλάζεις ρούχα ή κάνεις μπάνιο (σε αθλητικές εγκαταστάσεις του πανεπιστημίου, φοιτητική εστία)
- Να σου κλείσει τον δρόμο και να σε στριμώξει σε γωνία
- Ηλεκτρονικά και έντυπα μηνύματα
- Να σου στέλνει επιστολές σεξουαλικού περιεχομένου
- Να σου στέλνει e-mails, mms ή sms με σεξουαλικό περιεχόμενο
- Να ποστάρει σεξουαλικά μηνύματα που αφορούν το πρόσωπό σου στο διαδίκτυο ή σε blogs
Συνέπειες της σεξουαλικής παρενόχλησης
Οι έρευνες αναδεικνύουν ότι κάποιες μορφές της εκλαμβάνονται από τα θύματα ως ηπιότερες (ανεπιθύμητα σεξουαλικά σχόλια, αστεία/ανέκδοτα σεξουαλικού περιεχομένου) ενώ άλλες προκαλούν σύγχυση και εντονότερες συναισθηματικές αντιδράσεις (τράβηγμα ρούχων με σκοπό την αποκάλυψη του σώματός σου, εξαναγκασμός για σεξουαλική συνεύρεση, διάδοση σεξουαλικών φημών για το πρόσωπό σου...). Οι φοιτήτριες, συγκριτικά με τους φοιτητές, έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν τα παρακάτω:
- Ψυχοσωματικές Επιπτώσεις
- Άγχος που εκδηλώνεται με: αισθήματα ή κρίσεις πανικού, εφιδρώσεις, ταχυκαρδία και δύσπνοια, ανορεξία/υπερφαγία
- Μεταπτώσεις της διάθεσης, διαταραχές ύπνου
- Συναισθηματικές Επιπτώσεις
- Αίσθημα ντροπής, ταπείνωσης
- Φόβος
- Σύγχυση
- Θυμός
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση
- Απόσυρση
- Ενοχές και επίκριση του εαυτού για το γεγονός
- Ανασφάλεια στον χώρο του πανεπιστημίου
- «Πάγωμα» του συναισθήματος και υιοθέτηση της στάσης «δεν συμβαίνει τίποτα»
- Άγχος στις διαπροσωπικές σχέσεις
- Εχθρικό Περιβάλλον
- Το θύμα ταυτίζει τον χώρο του πανεπιστημίου με εχθρικό προς αυτό περιβάλλον με συνέπεια να θέλει να το αποφύγει
- Ακαδημαϊκές Επιπτώσεις
- Το θύμα αποφεύγει να συναντηθεί με τον θύτη
- Το θύμα αποφεύγει μέρη ή κτήρια του πανεπιστημιακού χώρου
- Συχνά το θύμα σκέπτεται να αλλάξει σχολή ως συνέπεια της σ.π.
- Δυσκολία συγκέντρωσης και απόδοσης στα μαθήματα
- Εγκατάλειψη μαθημάτων
- Μείωση της ακαδημαϊκής επίδοσης
Πώς να αντιμετωπίσεις την σεξουαλική παρενόχληση
- Εμπιστεύσου τον εαυτό σου και μην τον κατηγορείς
- Μην αγνοήσεις το γεγονός
- Πες ΟΧΙ ευθέως και με ξεκάθαρο τρόπο στον θύτη
- Γράψε ένα σημείωμα στον θύτη περιγράφοντας το γεγονός και πώς σε έκανε να νιώσεις. Δήλωσε ξεκάθαρα ότι επιθυμείς να σταματήσει αυτή η συμπεριφορά. Στείλε συστημένη την επιστολή και κράτησε αντίγραφο
- Κράτησε αρχείο του τι συνέβη και πότε. Σημείωσε ημερομηνίες, ώρα, τόπο, μέρος/η, ονόματα προσώπων που εμπλέκονταν και μαρτύρων και ποιος είπε σε ποιον τι.
- Ζήτησε στήριξη είτε από οικογενειακό ή φιλικό πρόσωπο είτε από ειδικό συμβουλευτικής
- Δήλωσε την παρενόχληση σε κάποια/ον καθηγητή σου ή σε ανώτερο διοικητικά υπάλληλο. Αν η πανεπιστημιακή σχολή που ανήκεις έχει συγκεκριμένη πολιτική για την σ.π. και καθορισμένο πρόσωπο που δέχεται καταγγελίες, απευθύνσου σ’ αυτό. Αν αισθάνεσαι άβολα ζήτησε από φιλικό ή συγγενικό πρόσωπο να σε συνοδεύσει
- Απευθύνσου σε κέντρα βοήθειας γυναικών
- Αν το θύμα της παρενόχλησης είναι συμφοιτήτρια/τής σου πρόσφερε την υποστήριξή σου και συνέβαλε ώστε να δηλωθεί το γεγονός
[1] Ο πανεπιστημιακός χώρος μπορεί να οριστεί ως: οι αίθουσες διδασκαλίας, όλα τα πανεπιστημιακά κτήρια (διοικητικά κτήρια, αθλητικές εγκαταστάσεις του πανεπιστημίου, βιβλιοθήκες, φοιτητικές εστίες...), ο περίγυρος των πανεπιστημιακών κτηρίων, χώροι που τελούνται πανεπιστημιακές εκδηλώσεις (αθλητικές εγκαταστάσεις, χώροι σεμιναρίων, φοιτητικές λέσχες...)
