Στο πλαίσιο της δράσης «ΑΦΑΙΑ» (Ανάδειξη της οπτικής του Φύλου και κΑταπολέμηση των έμφυλων διακρΙσεων στα ΑΕΙ) προσφέρεται Συμβουλευτική με την Οπτική του Φύλου στις προπτυχιακές και μεταπτυχιακές φοιτήτριες του πανεπιστημίου. Οι φοιτήτριες εντός και εκτός πανεπιστημίου ζουν σ’ έναν κόσμο όπου κυριαρχείται από άνδρες και από ανδροκεντρικά πρότυπα συμπεριφοράς. Η μακροχρόνια ισχύς αυτών των προτύπων έχει συμβάλλει ώστε εκείνα να θεωρούνται κανόνας, ενώ η γυναικεία συμπεριφορά ως απόκλιση και τα γυναικεία επιτεύγματα συχνά ως εξαίρεση. Το γεγονός αυτό έχει ως συνέπεια οι φοιτήτριες τις περισσότερες φορές να «οικειοποιούνται» αυτήν την αρνητική θεώρηση και να αισθάνονται μειονεκτικά, τάση που γίνεται εμφανέστερα αντιληπτή στα πανεπιστημιακά τμήματα που ανδροκρατούνται ή αργότερα στα επαγγέλματα που αριθμητικά οι άνδρες υπερτερούν.

Βασικός στόχος της ευαισθητοποιημένης σε θέματα φύλου (gender sensitive) συμβουλευτικής είναι να συμβάλλει ώστε οι φοιτήτριες να αναγνωρίζουν στον πανεπιστημιακό χώρο και να αντιμετωπίζουν κριτικά τις διακρίσεις, τα στερεότυπα και τις σεξιστικές συμπεριφορές που υφίστανται λόγω του κοινωνικού τους φύλου. Επίσης, να ερμηνεύουν τις όποιες ψυχολογικές τους δυσκολίες ως συνέπεια ή αντίδραση του τρόπου που έχουν κοινωνικοποιηθεί με βάση το κοινωνικό τους φύλο. Όταν η συμβουλευτική με την οπτική του φύλου επιτύχει αυτόν τον στόχο, τότε οι φοιτήτριες μπορούν να μετατοπιστούν ώστε πρώτα οι ίδιες να αξιολογούν θετικά τις ποιότητές τους και να τις ερμηνεύουν με βάση το γυναικείο βίωμα και όχι το ανδρικό.

Γιατί είναι χρήσιμη η συμβουλευτική με την οπτική του φύλου;

• Τα ζητήματα που άπτονται του φύλου πρέπει να θίγονται γιατί μπορεί να προκαλέσουν ψυχολογικά προβλήματα και ανεπιθύμητες συμπεριφορές
• Οι φοιτήτριες και οι γυναίκες εν γένει ζουν σ’ έναν κόσμο που κυριαρχείται από τους άνδρες και από αντίστοιχες θεωρήσεις.
• Η συμβουλευτική με την οπτική του φύλου ενδυναμώνει τις γυναίκες ώστε να αναγνωρίσουν και να εκτιμήσουν την δική τους αξία
• Η συμβουλευτική με την οπτική του φύλου προωθεί και ενισχύει επιλογές για τις γυναίκες που δεν περιορίζονται στα πολιτισμικά και έμφυλα στερεότυπα
• Η συμβουλευτική με την οπτική του φύλου συμβάλλει στην εκ νέου κοινωνικοποίηση των γυναικών αντικαθιστώντας τις εσωτερικευμένες απαγορεύσεις του φύλου με νέες, λειτουργικές πεποιθήσεις
• Η συμβουλευτική με την οπτική του φύλου εκπαιδεύει τις γυναίκες να αναγνωρίζουν τον σεξισμό και τις μορφές έμφυλης ανισότητας

Τι θα προσφέρει η εμπειρία της συμβουλευτικής με την οπτική του φύλου;

Οι φοιτήτριες που θα έχουν την εμπειρία της συμβουλευτικής με την οπτική του φύλου:

• Θα μάθουν να αναγνωρίζουν τις σχέσεις εξουσίας με βάση το φύλο στο πανεπιστημιακό πλαίσιο
• Θα μάθουν να αναγνωρίζουν τον ρόλο του κοινωνικού φύλου στη ζωή τους
• Θα μάθουν να τοποθετούν τα προβλήματά τους στα κοινωνικοπολιτικά και πολιτισμικά συμφραζόμενα μιας και το ίδιο το πανεπιστήμιο επηρεάζεται από αυτά και τα επηρεάζει
• Θα μάθουν να αναγνωρίζουν και να αποδέχονται τα δυνατά τους σημεία και την συνεισφορά τους στο πανεπιστήμιο και στο ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο Θα αποκτήσουν μια σχέση (σύμβουλος-συμβουλευόμενη) που προσφέρει αναγνώριση, αποδοχή, σεβασμό και νομιμοποίηση των συναισθημάτων τους
• Θα μάθουν να αναγνωρίσουν ότι η μόνη «ειδικός» στην επίλυση των θεμάτων της είναι η ίδια η φοιτήτρια, θέση που διαμορφώνει πλαίσιο ισότητας και ισοτιμίας μεταξύ συμβούλου-συμβουλευόμενης και συμβάλει στην αναζήτηση, διεκδίκηση και θεμελίωση αντίστοιχων σχέσεων εκτός συμβουλευτικού πλαισίου
• Θα ενισχυθούν και θα ενδυναμωθούν ώστε να αναγνωρίζουν τις συνέπειες της έμφυλης κοινωνικοποίησής τους ως πιθανής πηγής ή αιτίας ψυχολογικών δυσκολιών
• Θα μάθουν να αναγνωρίζουν και να διακρίνουν τα εξωτερικά από τα εσωτερικά προβλήματα που τις απασχολούν. Τα συναισθηματικά προβλήματα και οι συνακόλουθες συμπεριφορές αναγνωρίζονται περισσότερο ως συνέπεια της καταπίεσης των γυναικών παρά ως συμπτώματα ασθένειας
• Θα ενθαρρυνθούν να συνεχίσουν τη χειραφέτησή τους μέσω της μόρφωσης
• Θα ενθαρρυνθούν να αναγνωρίσουν τους περιορισμούς που οι ίδιες θέτουν στον εαυτό τους ως συνέπεια της έμφυλης κοινωνικοποίησής τους

Βασικά θέματα που αναπτύσσονται και θίγονται στη συμβουλευτική με την οπτική του φύλου

• Θέματα σπουδών, επαγγελματικού προσανατολισμού και εξέλιξης
• Θέματα υγείας (αρνητική εικόνα για το σώμα, ανορεξία, βουλιμία, ψυχοσωματικά προβλήματα, θέματα αναπαραγωγής-αντισύλληψης)
• Βία κατά των Γυναικών Εξισορρόπηση επαγγελματικής-προσωπικής ζωής
• Διακρίσεις με βάση το φύλο στον πανεπιστημιακό χώρο, αφάνεια και μη αναγνώριση του ακαδημαϊκού τους έργου, διεκδίκηση ίσων ευκαιριών
• Σεξουαλική βία, βία στο πλαίσιο μιας σχέσης, σεξουαλική παρενόχληση στο πανεπιστήμιο

Αναμφισβήτητα η συμμετοχή των γυναικών στην εκπαίδευση συνεχώς βελτιώνεται και αυξάνεται, ειδικά στις αναπτυγμένες χώρες του Δυτικού κόσμου. Αυτό σημαίνει ότι στις δυτικές κοινωνίες τα κορίτσια έχουν την ίδια δυνατότητα και τις ίδιες ευκαιρίες όπως και τα αγόρια να σπουδάσουν σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.

Όμως αυτό σημαίνει ότι έχουν αρθεί οι διακρίσεις με βάση το φύλο; Η απάντηση στο ερώτημα είναι αρνητική. Αυτό συμβαίνει για δύο λόγους:

Ο πρώτος είναι ότι σε παγκόσμιο επίπεδο οι γυναίκες εξακολουθούν να παραμένουν αναλφάβητες σε υψηλότερο ποσοστό έναντι των ανδρών.

Επιπλέον, ακόμα και στις δυτικές κοινωνίες τα σχολεία και τα πανεπιστήμια φαίνεται να αναπαράγουν διακρίσεις. με βάση το φύλο. Παλαιότερα αυτές οι διακρίσεις εμπόδιζαν τις γυναίκες να μορφωθούν, αλλά σήμερα καθορίζουν το επαγγελματικό μέλλον και την κοινωνική και οικονομική ανέλιξή τους.

Ποιος ο ρόλος του σχολείου;

Στην Ελλάδα σήμερα τα αγόρια και τα κορίτσια διδάσκονται σύμφωνα με το ίδιο αναλυτικό πρόγραμμα. Επιπλέον, οι ελληνίδες μαθήτριες βελτιώνουν όλο και περισσότερο τις σχολικές επιδόσεις τους και εμφανίζουν μεγαλύτερο ποσοστό εισαγωγής στην ανώτατη εκπαίδευση έναντι των αγοριών. Ωστόσο, αυτό το γεγονός δεν αναιρεί την ύπαρξη σημαντικών διακρίσεων με βάση το φύλο, οι οποίες επηρεάζουν την επιλογή σπουδών και την κατεύθυνση που θα επιλέξουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευσή τους, καθορίζοντας έτσι σε ένα σημαντικό μέλλον την επαγγελματική σταδιοδρομία τους.

Μία από τις σημαντικότερες διακρίσεις που εξακολουθεί να αναπαράγει το σύγχρονο ελληνικό σχολείο είναι ο στερεότυπος διαχωρισμός των μαθημάτων θετικής και θεωρητικής κατεύθυνσης σε «ανδρικά» και σε «γυναικεία» μαθήματα αντίστοιχα. Αυτός ο διαχωρισμός φαίνεται να αναπαράγεται τόσο από τους εκπαιδευτικούς όσο και από τους μαθητές και των δύο φύλων.

Επιπλέον, παρότι τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι οι εκπαιδευτικοί στην Ελλάδα δηλώνουν ευαισθητοποιημένοι σε θέματα φύλου, εντούτοις φαίνεται ότι αναπαράγουν στερεότυπα φύλου μέσω των διαφορετικών προσδοκιών και αντιλήψεων που διατηρούν για τους μαθητές και τις μαθήτριές τους, αλλά και τη συμπεριφορά τους. Συγκεκριμένα, φαίνεται ότι αφιερώνουν περισσότερο χρόνο και προσοχή στα αγόρια, όπως επίσης ότι προτιμούν να διδάσκουν σε αγόρια διότι τα θεωρούν περισσότερο ικανά. Όσον αφορά τα κορίτσια, φαίνεται ότι το πρότυπο μαθήτριας που προτιμούν είναι αυτό της περισσότερο συμμορφωμένης και παθητικής.

Όσον αφορά στις αντιλήψεις και τις προσδοκίες, οι εκπαιδευτικοί και των δύο φύλων εξακολουθούν να πιστεύουν ότι τα αγόρια είναι καλύτερα στις φυσικές επιστήμες. Επιπλέον, περιμένουν περισσότερο από τα αγόρια ότι θα ασκήσουν επαγγέλματα υψηλού κοινωνικού κύρους. Τέλος, οι εκπαιδευτικοί αναπαράγουν στερεότυπα που αφορούν διαφορές των δύο φύλων στην ευφυΐα. Οι χαμηλές επιδόσεις των αγοριών αποδίδονται σε έλλειψη προσπάθειας, ενώ των κοριτσιών σε έλλειψη ικανότητας. Αντίστοιχα, οι υψηλές επιδόσεις των αγοριών αποδίδονται στην ικανότητα και την ευφυΐα, ενώ των κοριτσιών στην προσπάθεια που καταβάλλουν.

Έτσι λοιπόν, πριν ακόμα την είσοδό τους στο πανεπιστήμιο, τα αγόρια και τα κορίτσια φαίνεται ότι καταλήγουν στην επιλογή σπουδών δεχόμενα διαφορετικές επιρροές από το σχολικό περιβάλλον σε σχέση με το πόσο ικανά και ευφυή είναι προκειμένου να ανταποκριθούν σε συγκεκριμένα επαγγέλματα. Οι προσδοκίες του σχολείου για επιλογή σπουδών θετικής κατεύθυνσης και επαγγελμάτων υψηλού κοινωνικού κύρους φαίνεται ότι εξακολουθούν να ευνοούν τα αγόρια.

Τι συμβαίνει στο Πανεπιστήμιο;

Το 1886 ήταν μια χρονιά – σταθμός για την εκπαίδευση των γυναικών στην Ελλάδα. Η Αγγελική Παναγιωτάτου είναι η πρώτη γυναίκα που εγγράφεται στο ελληνικό πανεπιστήμιο. Κατά την είσοδό της προπηλακίζεται από καθηγητές και φοιτητές: «Σκούπα και φαράσι!... Στην κουζίνα στην κουζίνα!...». Το 1894 εγγράφεται η πρώτη φοιτήτρια στη Σχολή Καλών Τεχνών του Πολυτεχνείου, ενώ το 1901 εισάγονται οι πρώτες γυναίκες στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Τα τελευταία χρόνια, οι επιδόσεις των ελληνίδων μαθητριών είναι όλο και καλύτερες. Αυτό έχει οδηγήσει σε αύξηση του ποσοστό εισαγωγής τους στην ανώτατη εκπαίδευση έναντι των αγοριών.

Όμως πόσο επηρεασμένη από το φύλο είναι η επιλογή αντικειμένου σπουδών και η μετέπειτα επαγγελματική σταδιοδρομία τους;

Η έκθεση για το ακαδημαϊκό έτος 2010-2011 του Γραφείου για Θέματα Φύλου και Ισότητας (ΘΕ.ΦΥΛ.ΙΣ.) , η οποία αφορά το Πανεπιστήμιο Αθηνών, είναι αποκαλυπτική.

Στις προπτυχιακές σπουδές η κατανομή του φοιτητικού πληθυσμού είναι διαφορετική στις Σχολές καθώς και στα Τμήματα εντός των Σχολών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Συγκεκριμένα, οι φοιτήτριες αποτελούν το 78% του φοιτητικού πληθυσμού στη Φιλοσοφική Σχολή, το 50% στη Σχολή Νομικών Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών και μόλις το 37% στη Σχολή Θετικών Επιστημών. Το μεγαλύτερο ποσοστό φοιτητριών βρίσκεται στα Παιδαγωγικά Τμήματα και στα Τμήματα Ξένων Γλωσσών (Γαλλικής και Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας). Αντίθετα, το μικρότερο ποσοστό φοιτητριών βρίσκεται σε Τμήματα της Σχολής Θετικών Επιστημών, της Σχολή Νομικών Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών και στα ΤΕΦΑΑ. Ειδικά όσον αφορά τη Σχολή Θετικών Επιστημών οι φοιτήτριες αποτελούν το 27% του φοιτητικού πληθυσμού στο Τμήμα Φυσικής και μόλις το 19% στο Τμήμα Πληροφορικής-Τηλεπικοινωνιών.

Όσον αφορά στις μεταπτυχιακές σπουδές, το ακαδημαϊκό έτος 2010-2011 οι φοιτήτριες αποτελούσαν το 56% του συνόλου του φοιτητικού πληθυσμού. Στην πλειονότητά τους (72%) παρακολουθούσαν κάποιο μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών στη Φιλοσοφική Σχολή. Αντίθετα, οι μεταπτυχιακές φοιτήτριες στο Τμήμα Φυσικής ήταν μόλις το 25% του συνόλου των φοιτητών.

Έτσι, φαίνεται ότι οι φοιτήτριες αποτελούν την πλειονότητα του φοιτητικού πληθυσμού στο Πανεπιστήμιο Αθηνών τόσο σε προπτυχιακό όσο και σε μεταπτυχιακό επίπεδο. Ωστόσο, το ίδιο δεν ισχύει στην περίπτωση των υποψηφίων διδακτόρων. Συγκεκριμένα, οι άνδρες υποψήφιοι διδάκτορες υπερτερούν αριθμητικά σε όλες τις Σχολές του ΕΚΠΑ, πλην της Φιλοσοφικής

Έτσι, φαίνεται ότι οι φοιτήτριες αποτελούν την πλειονότητα του φοιτητικού πληθυσμού στο Πανεπιστήμιο Αθηνών τόσο σε προπτυχιακό όσο και σε μεταπτυχιακό επίπεδο. Ωστόσο, το ίδιο δεν ισχύει στην περίπτωση των υποψηφίων διδακτόρων. Συγκεκριμένα, οι άνδρες υποψήφιοι διδάκτορες υπερτερούν αριθμητικά σε όλες τις Σχολές του ΕΚΠΑ, πλην της Φιλοσοφικής

Γιατί σε ενδιαφέρει το θέμα των διακρίσεων φύλου στην εκπαίδευση;

Ως νέα γυναίκα έχεις κοινωνικοποιηθεί σε ένα σύστημα που προσφέρει ίσες δυνατότητες και ευκαιρίες και στα δύο φύλα όσον αφορά τη μόρφωση. Επομένως, είναι σημαντικό να είσαι ενήμερη ότι παρότι έχεις περισσότερες πιθανότητες να εισαχθείς στο πανεπιστήμιο έναντι των ανδρών λόγω των ικανοτήτων σου, εξακολουθούν να αναπαράγονται στερεότυπα σε σχέση με το τι «μπορείς» να σπουδάσεις και το «πόσο ψηλά» μπορείς να φτάσεις στις σπουδές σου.

Με αυτό τον τρόπο θα μπορείς να επιλέξεις ένα επάγγελμα που ανταποκρίνεται στις ικανότητες και τα ενδιαφέροντα σου και όχι αναγκαστικά ένα επάγγελμα που ανταποκρίνεται περισσότερο σε στερεότυπα για το φύλο σου.

Επιπλέον, είναι σημαντικό να γνωρίζεις ότι στην Ελλάδα και στις μεταπτυχιακές σπουδές οι γυναίκες υπερτερούν αριθμητικά έναντι των ανδρών. Αυτό σημαίνει ότι όλο και περισσότερες γυναίκες αποκτούν εφόδια χρήσιμα στην αγορά εργασίας που δεν μπορούν να αμφισβητηθούν. Έτσι, μπορείς να διεκδικήσεις και να διακριθείς στο επάγγελμα που διάλεξες.

Η ακαδημαϊκή και επαγγελματική εξέλιξή σου θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα των ικανοτήτων σου και όχι μια επιλογή μεροληπτικά επηρεασμένη από στερεότυπα για «γυναικεία» και «αντρικά» επαγγέλματα ή για διαφορετικές γνωστικές ικανότητες των δύο φύλων.

Τι σημαίνει;

Στις περισσότερες χώρες του δυτικού κόσμου υπάρχει νομοθεσία που ρυθμίζει την παροχή ίσων ευκαιριών με στόχο όλοι οι άνθρωποι να έχουν τη δυνατότητα να εκπαιδευτούν, να εργάζονται, να αμείβονται και να εξελίσσονται βάσει των ικανοτήτων, των προσόντων και της απόδοσής τους στην εργασία τους.

Εντούτοις, φαίνεται ότι μεταξύ της νομοθεσίας και της πραγματικότητας υπάρχει χάσμα, καθώς τα δεδομένα δείχνουν ότι στην αγορά εργασίας κυριαρχούν διακρίσεις βάσει του φύλου.

Αυτό επιβεβαιώνεται από:

• τη σταθερότητα που φαίνεται να ισχύει στην επιλογή συγκεκριμένων επαγγελμάτων βάσει του φύλου
• τη δυνατότητα εξέλιξης και ανάληψης υψηλόβαθμων θέσεων στην περίπτωση επαγγελμάτων που επιλέγονται και από τα δύο φύλα.
• τη συνακόλουθη μισθολογική διαφορά όπου οι άντρες φαίνεται πως εργάζονται σε καλύτερα αμειβόμενες θέσεις, ακόμα και αν πρόκειται για επαγγέλματα που επιλέγονται και από τα δύο φύλα.

Πώς εκδηλώνονται οι διακρίσεις με βάση το φύλο στην αγορά εργασίας;

Διάκριση σε οριζόντιο επίπεδο:

Οι διακρίσεις σε οριζόντιο επίπεδο αφορούν στη διαφορά με την οποία εκπροσωπούνται τα δυο φύλα μεταξύ των διαφόρων επαγγελμάτων. Οι διακρίσεις σε οριζόντιο επίπεδο θεωρούνται πιο στενά συνδεδεμένες με τα παραδοσιακά στερεότυπα των φύλων. Αυτό ισχύει διότι παρά τις κοινωνικό – πολιτισμικές αλλαγές που έχουν συντελεστεί στις χώρες του δυτικού κόσμου τα τελευταία χρόνια, οι γυναίκες φαίνεται ακόμα και σήμερα να θεωρούνται ταυτισμένες με τους τομείς της παροχής υπηρεσιών και φροντίδας. Έτσι, δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότεροι θα φανταζόμασταν μια γυναίκα ως νοσοκόμα ή ως δασκάλα και έναν άντρα ως διευθυντή τράπεζας.

Διάκριση σε κάθετο επίπεδο:

Οι διακρίσεις σε κάθετο επίπεδο αφορούν την επικράτηση των ανδρών σε εργασίες υψηλότερου κοινωνικού status. Αυτό ισχύει είτε πρόκειται για «παραδοσιακά» αντρικά επαγγέλματα είτε για παραδοσιακά γυναικεία. Οι διακρίσεις σε αυτό το επίπεδο εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την καθιερωμένη ιεραρχία σε ένα επάγγελμα ή ένα οργανισμό.

Διάκριση με βάσει το στατιστικό μέσο όρο:

Αφορά την υπόθεση των εργοδοτών ότι, κατά μέσο όρο, η συνολική παραγωγικότητα ανδρών και γυναικών είναι διαφορετική. Οι γυναίκες θεωρείται ότι είναι περισσότερο πιθανό να παραιτηθούν από την εργασία τους και δυσκολότερο να δεσμευτούν σε αυτή εν συγκρίσει με τους άνδρες. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα οι γυναίκες να κυριαρχούν αριθμητικά σε λιγότερο απαιτητικά επαγγέλματα και επαγγελματικούς τομείς, στους οποίους το προσωπικό είναι εύκολο να ανανεώνεται χωρίς σημαντικό κόστος για τον εργοδότη.

Άμεση διάκριση με βάση το φύλο:

Πρόκειται για την εκδήλωση μιας άδικης συμπεριφορά, η οποία βασίζεται στα στερεότυπα των φύλων. Για παράδειγμα, μια γυναίκα με εμπειρία και υψηλά προσόντα δεν φτάνει στην τελική συνέντευξη για μια εργασία, ενώ οι άνδρες υποψήφιοι με λιγότερα προσόντα τα καταφέρνουν.

Έμμεση διάκριση με βάση το φύλο:

Πρόκειται για την εκδήλωση μιας συμπεριφοράς ή τη λήψη μιας απόφασης, η οποία επηρεάζει δυσανάλογα ή μονομερώς μια ομάδα εργαζομένων έναντι μιας άλλης. Για παράδειγμα, όταν ο εργοδότης ζητά από το προσωπικό του να μένει καθημερινά επιπλέον ώρες στη δουλειά. Αυτό μπορεί να είναι ένα αίτημα που επηρεάζει κυρίως τις γυναίκες υπαλλήλους του, οι οποίες επωμίζονται τις οικογενειακές υποχρεώσεις και τη φροντίδα των παιδιών.

Τι δείχνουν τα δεδομένα;

Τα δεδομένα δείχνουν ότι στο χώρο εργασίας εξακολουθούν να υφίστανται διακρίσεις με βάση το φύλο. Σύμφωνα με τους ειδικούς οφείλονται στη διαιώνιση σαφώς διακριτών ρόλων και στερεοτύπων που αφορούν τους άνδρες και της γυναίκες. Έτσι, παρά τη νομοθεσία που διασφαλίζει ισότητα ευκαιριών στα δύο φύλα στην αγορά εργασίας, η πραγματικότητα είναι αρκετά διαφορετική.

Αυτό σημαίνει ότι οι διακρίσεις εξακολουθούν να υφίστανται τόσο σε οριζόντιο όσο και σε κάθετο επίπεδο και συνακόλουθα οδηγούν σε μισθολογικές διακρίσεις. Επιπλέον, φαίνεται ότι οι εργαζόμενες γυναίκες που έχουν οικογένεια βρίσκονται συχνά παγιδευμένες σε μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από τη συσσώρευση επαγγελματικών και οικογενειακών υποχρεώσεων σε μια προσπάθεια να ανταποκριθούν στα καθήκοντά τους στην εργασία και στο σπίτι.

Τα δεδομένα από το EUROSTAT (2005) για τις χώρες της ΕΕ (http://epp.eurostat.cec.eu.int/cache/ITY_OFFPUB) δείχνουν ότι:

• Το ποσοστό απασχόλησης των ανδρών είναι υψηλότερο από αυτό των γυναικών. Το 71,2% των ανδρών εργάζεται, έναντι του 56,3% των γυναικών.
• Οι γυναίκες απασχολούνται κατά κύριο λόγο στον τομέα της παροχής υπηρεσιών, και ειδικά σε επαγγέλματα που αφορούν τη φροντίδα.
• Η παρουσία των ανδρών είναι κυρίαρχη στον ιδιωτικό τομέα και ειδικά σε τεχνικά και τεχνολογικά επαγγέλματα
• Οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται και έχουν λιγότερες ευκαιρίες να αναλάβουν υψηλόβαθμες και διευθυντικές θέσεις στην αγορά εργασίας.
• Το ποσοστό ημι – απασχόλησης είναι υψηλότερο στις γυναίκες (32,6%) έναντι των ανδρών (7,3%)
• Οι γυναίκες ηλικίας 20 – 49 ετών που έχουν παιδιά μικρότερα από 12 ετών εμφανίζουν μικρότερο ποσοστό πλήρους απασχόλησης. Αντίστοιχα, το καθεστώς της ημι – απασχόλησης είναι συνηθέστερο στην περίπτωση των μητέρων.
• Στις περισσότερες χώρες της ΕΕ οι γυναίκες εργάζονται λιγότερες ώρες ενώ διαθέτουν περισσότερες ώρες από τον ελεύθερο χρόνο τους για τις εργασίες στο σπίτι έναντι των ανδρών. Επιπλέον, σε όλες τις χώρες της ΕΕ οι γυναίκες έχουν λιγότερο ελεύθερο χρόνο έναντι των ανδρών

Ποια είναι η άποψη της κοινής γνώμης για την κατάσταση στην Ελλάδα;

Παρουσιάζονται τα κύρια ευρήματα μιας πανελλαδικής έρευνας που πραγματοποιήθηκε κατά το χρονικό διάστημα από 22/9 έως 3/11/2009. Στόχος ήταν η διερεύνηση των απόψεων της κοινής γνώμης για το θέμα των διακρίσεων με βάσει το φύλο στην ελληνική αγορά εργασίας. Το δείγμα αποτελούνταν από 1,158 άτομα και των δύο φύλων, ηλικίας 13-70 ετών. Η συλλογή των δεδομένων πραγματοποιήθηκε με ερωτηματολόγια και ατομικές συνεντεύξεις.

Τα κύρια ευρήματα συνοψίζονται ως εξής:

• Στερεότυπα και διακρίσεις με βάση το φύλο στην ελληνική αγορά εργασίας: Οι διακρίσεις σε οριζόντιο επίπεδο είναι υπαρκτές στην ελληνική αγορά εργασίας. Για παράδειγμα, υπάρχουν επαγγέλματα και πεδία οικονομικής δραστηριότητας τα οποία ταυτίζονται σχεδόν αποκλειστικά με το ανδρικό φύλο, όπως: η βαριά βιομηχανία, η οικοδομή, ο στρατός, οι μεταφορές, τα οικονομικά, οι πωλήσεις και το εμπόριο. Αντίστοιχα, συγκεκριμένα επαγγέλματα ταυτίζονται κατά κύριο λόγο με το γυναικείο φύλο, όπως: υπηρεσίες παροχής φροντίδας, εκπαίδευση, γραμματειακή υποστήριξη και εργασίες γραφείου, νοσηλευτική, δημόσιες σχέσεις και μάρκετινγκ.

  Οι διακρίσεις σε κάθετο επίπεδο είναι επίσης εμφανής στην ελληνική αγορά εργασίας. Διερευνώντας τις απόψεις της κοινής γνώμης όσον αφορά ένα επαγγελματικό τομέα, για παράδειγμα αυτόν της υγείας, το ανδρικό φύλο ταυτίζεται με επαγγέλματα που κατατάσσονται υψηλά στη μισθολογική και την ιεραρχική κλίμακα (π.χ. γιατροί και χειρουργοί). Αντίθετα, το γυναικείο φύλο ταυτίζεται με επαγγέλματα που κατατάσσονται χαμηλότερα ιεραρχικά και μισθολογικά (π.χ. νοσοκόμες), όπως επίσης με την αυτοαπασχόληση (π.χ. φαρμακοποιοί)

• Παραδοσιακοί ρόλοι Οι διακρίσεις στην αγορά εργασίας είναι ιδιαίτερα εμφανής στην περίπτωση επαγγελμάτων που παραδοσιακά θεωρούνται ανδροκρατούμενα και απαιτούν δεξιότητες και χαρακτηριστικά που κατά κύριο λόγο αποδίδονται στους άνδρες, όπως: οικοδόμοι, πιλότοι, υδραυλικοί και ηλεκτρολόγοι, αξιωματικοί των ενόπλων δυνάμεων και οδηγοί ταξί. Αντίστοιχα, η κοινή γνώμη συνδέει με το γυναικείο φύλο επαγγέλματα που σχετίζονται με την παροχή φροντίδας και υπηρεσιών ή με το ρόλο των φύλων όπως ισχύει παραδοσιακά μέσα στην οικογένεια, όπως: νοσοκόμες, νηπιαγωγοί και κομμώτριες.
• Επαγγέλματα που απαιτούν υψηλά προσόντα Στην περίπτωση «παραδοσιακών» επαγγελμάτων που προϋποθέτουν υψηλά προσόντα (π.χ. λογιστές, δικηγόροι, γιατροί, αρχιτέκτονες), το χάσμα μεταξύ των δύο φύλων μικραίνει, ωστόσο εξακολουθούν να ευνοούνται οι άντρες. Στην περίπτωση αυτή, τα επαγγέλματα που ταυτίζονται με τις γυναίκες ή εξίσου με τις γυναίκες και τους άντρες αφορούν την αυτό- απασχόληση (π.χ. δημοσιογράφοι και φαρμακοποιοί) ή επαγγέλματα που είναι σχετικά χαμηλά αμειβόμενα (π.χ. δημοσιογράφοι, δάσκαλοι και καθηγητές).

• Σύγχρονα επαγγέλματα Οι συμμετέχοντες στην έρευνα ερωτήθηκαν και για ένα σύνολο από επαγγέλματα τα οποία κατηγοριοποιήθηκαν ως «σύγχρονα». Πρόκειται για επαγγέλματα που απαιτούν υψηλού επιπέδου κατάρτιση και προσόντα, τα οποία κατατάσσονται υψηλά σε μισθολογική και σε ιεραρχική κλίμακα στο πλαίσιο ενός οργανισμού ή μιας επιχείρησης. Στα επαγγέλματα αυτά συγκαταλέγονται, οι διευθυντές marketing, οι σύμβουλοι επενδύσεων, οι σύμβουλοι πωλήσεων, οι οικονομολόγοι και οι διευθυντές ανθρώπινου δυναμικού, ή επαγγέλματα που σχετίζονται με την δημόσια εξουσία (π.χ. δικαστικοί και βουλευτές).

  Όσον αφορά αυτή την κατηγορία επαγγελμάτων, το χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών γίνεται και πάλι εμφανές, λιγότερο βέβαια σε σχέση με αυτό που αφορά τα περισσότερο «παραδοσιακά επαγγέλματα». Ωστόσο, και πάλι οι διακρίσεις με βάση το φύλο γίνονται πολύ έντονες στην περίπτωση «σύγχρονων» επαγγελμάτων που αφορούν την άσκηση εξουσίας (πολιτική και δικαστικό σώμα), όπως επίσης στην περίπτωση θέσεων που κατατάσσονται πολύ υψηλά στην ιεραρχία ενός φορέα ή οργανισμού (διευθυντές ή πρόεδροι μεγάλων οργανισμών και τραπεζών)

Πώς εξηγούνται οι διακρίσεις με βάση το φύλο στην αγορά εργασίας;

Η διακρίσεις με βάση το φύλο στην αγορά εργασία φαίνεται να αποτελούν συνέχεια του παραδοσιακού καταμερισμού των εργασιών βάσει του φύλου. Αυτού του είδους ο καταμερισμός κυριαρχείται από στερεότυπα, σύμφωνα με τα οποία οι γυναίκες θεωρούνται υπεύθυνες πρωτίστως για τα θέματα του σπιτιού και της οικογένειας και οι άντρες πρωτίστως για τις εργασίες εκτός σπιτιού. Αυτός ο καταμερισμός οδήγησε σε αύξηση της ισχύς και της παρουσίας των αντρών κατ’ αρχήν στην αγορά εργασίας.

Ταυτόχρονα, η ίδια η διαδικασία κοινωνικοποίησης των δύο φύλων λειτουργεί κατά τρόπο που διαιωνίζει αυτό τον «παραδοσιακό» καταμερισμό των εργασιών. Οι προσδοκίες, οι ρόλοι και τα στερεότυπα του φύλου είναι βασικό κομμάτι αυτής της διαδικασίας. Τα αγόρια και τα κορίτσια υιοθετούν τις νόρμες, τις προσδοκίες, τους ρόλους και καταλαμβάνουν κοινωνικά το χώρο που ταυτίζεται παραδοσιακά με το φύλο τους. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, η κοινωνικοποίηση των ανδρών να στοχεύει στην παραγωγή και των γυναικών στην αναπαραγωγή. Έτσι, μπορεί να εξηγηθεί η ανισότητα στις επαγγελματικές επιλογές, καθώς εξακολουθούν να υπάρχουν παραδοσιακά «ανδρικά» και «γυναικεία» επαγγέλματα, αλλά και η ανισότητα των ευκαιριών για εξέλιξη σε επαγγέλματα που επιλέγονται και από τα δύο φύλα.

Γιατί σε ενδιαφέρει το θέμα των διακρίσεων φύλου στην αγορά εργασίας;

Ως νέα γυναίκα έχεις κοινωνικοποιηθεί σε ένα σύστημα που νομοθετικά ρυθμίζει την ισότητα των ευκαιριών για τα δύο φύλα στην αγορά εργασίας. Έτσι, είναι σημαντικό να είσαι ενήμερη για τα δεδομένα που δείχνουν ότι αυτή η ισότητα σε αρκετές περιπτώσεις δεν ισχύει.

Με αυτό τον τρόπο, θα μπορείς να υπερασπιστείς καλύτερα το δικαίωμά σου να εργαστείς και να εξελιχθείς σύμφωνα με τα προσόντα και την απόδοσή σου στον επαγγελματικό τομέα που έχεις επιλέξει, σε περίπτωση που αντιληφθείς ότι υφίστασαι κάποιου είδους διάκριση έναντι των ανδρών συναδέλφων σου.

Επιπλέον, ως νέα γυναίκα είναι πιθανό να έχεις διαμορφώσει ένα πλάνο ζωής στο οποίο θα χρειαστεί να συνδυάσεις την ανάγκη και την επιθυμία σου να διακριθείς στον επαγγελματικό χώρο που διάλεξες με την επιθυμία σου να δημιουργήσεις τη δική σου οικογένεια.

Κατά την ενηλικίωσή τους πολλές σύγχρονες γυναίκες συνειδητοποιούν ότι η είσοδος στην αγορά εργασίας συνεπάγεται την ανάγκη συνδυασμό πολλών διαφορετικών υποχρεώσεων (πρωτίστως επαγγελματικών και οικογενειακών), ενώ είναι ελλιπή τα μέτρα κοινωνικής πολιτικής που διευκολύνουν την εκπλήρωση αυτού του στόχου

Από την άποψη αυτή είναι σημαντικό να είσαι ευαισθητοποιημένη ώστε να μπορείς να διεκδικήσεις την εφαρμογή των μέτρων που θα διευκολύνουν την υλοποίηση των επαγγελματικών και των προσωπικών στόχων σου. Επιπλέον, είναι σημαντικό να μπορείς να διεκδικήσεις στο πλαίσιο της προσωπικής σχέσης σου από το σύντροφό σου, το μοίρασμα των ευθυνών και των υποχρεώσεων έτσι ώστε να εκπληρώσεις το πλάνο ζωής που έχεις σχεδιάσει.

Ταυτόχρονα, έχετε τη δυνατότητα να υποβάλετε ανώνυμα ένα ερώτημα σε ειδικό συμβουλευτικής και να λάβετε προσωπική απάντηση για θέματα που άπτονται των στερεοτύπων και των διακρίσεων λόγω φύλου.

Αυτή η σελίδα απευθύνεται στις προπτυχιακές και μεταπτυχιακές φοιτήτριες που θέλουν να μάθουν να αναγνωρίζουν τι συνιστά σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο του πανεπιστημίου^[1] και να την αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά. Η σεξουαλική παρενόχληση αποτελεί προσβλητική μεταχείριση με βάση το φύλο και βάλλει την αξιοπρέπειά του προσώπου που την υφίσταται. Αποτελεί φαινόμενο που επηρεάζει δυσμενώς την ακαδημαϊκή πορεία των θυμάτων με επιπτώσεις σωματικές και ψυχολογικές.

Μολονότι στις περισσότερες περιπτώσεις ο υποκειμενικός παράγοντας, που επηρεάζεται από τις πολιτισμικές, πολιτικο-οικονομικές και κοινωνικές συνιστώσες που πλαισιώνουν την κάθε φοιτήτρια, καθορίζει τι είναι και τι δεν είναι σεξουαλική παρενόχληση, υπάρχουν κάποια βασικά χαρακτηριστικά.

Για να χαρακτηριστεί μια συμπεριφορά ως σεξουαλική παρενόχληση θα πρέπει να είναι ανεπιθύμητη και μη αποδεκτή.

• Η σεξουαλική παρενόχληση συνιστά διάκριση με βάση το φύλο
• Διεθνή στατιστικά στοιχεία αναδεικνύουν ότι το φαινόμενο πλήττει περισσότερο τις γυναίκες παρά τους άνδρες, μολονότι και οι φοιτητές μπορούν εξίσου να παρενοχληθούν σεξουαλικά αλλά με διαφορετικούς τρόπους και αναπτύσσοντας διαφορετική αντίδραση
• Η πλειονότητα των δραστών που παρενοχλούν σεξουαλικά είναι άνδρες
• Η σεξουαλική παρενόχληση έχει ως συνέπεια την ανάπτυξη ηπιότερων ή σοβαρότερων ψυχολογικών ή/και σωματικών προβλημάτων
• Οι γυναίκες βιώνουν εντονότερα από τους άνδρες τις συνέπειες της σεξουαλικής παρενόχλησης
• Φοιτήτριες και φοιτητές με σεξουαλικότητα διαφορετική της ετεροφυλοφιλικής έχουν περισσότερες πιθανότητες να παρενοχληθούν σεξουαλικά
• Μέλη διαφορετικών εθνικών/θρησκευτικών μειονοτήτων έχουν περισσότερες πιθανότητες να παρενοχληθούν σεξουαλικά
• Οι άνδρες που παρενοχλούν βρίσκονται συνήθως σε θέση ισχύος ή εξουσίας
• Οι περισσότεροι άνδρες που παρενοχλούν αντιλαμβάνονται την πράξη τους ως αστεία
• Τα περισσότερα θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης δεν αναφέρουν το γεγονός

Ορισμός της Σεξουαλικής Παρενόχλησης

Η Σ.Π. στον πανεπιστημιακό χώρο μπορεί να οριστεί ως εξής: Ανεπιθύμητες ερωτικές προτάσεις, αιτήματα σεξουαλικής εύνοιας, άλλες λεκτικές και σωματικές προτάσεις σεξουαλικής φύσης συνιστούν σεξουαλική παρενόχληση όταν ένα από τα ακόλουθα είναι αληθινό

1. Η συμμόρφωση σε τέτοιου τύπου συμπεριφορά αποτελεί ρητά ή άρρητα όρο ή συνθήκη για την πρόσληψη/απασχόληση ή την ακαδημαϊκή εξέλιξη μιας φοιτήτριας.
2. Η συμμόρφωση ή η απόρριψη τέτοιας συμπεριφοράς καθορίζει αποφάσεις που αφορούν την πρόσληψη/απασχόληση της φοιτήτριας, ή ακαδημαϊκές αποφάσεις που την επηρεάζουν.
3. Τέτοιου τύπου συμπεριφορά έχει ως επιδίωξη ή ως συνέπεια την παράλογη παρέμβαση στο έργο ή στα ακαδημαϊκά επιτεύγματα μιας φοιτήτριας ή τη δημιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, ή προσβλητικού εργασιακού, μαθησιακού, ή κοινωνικού περιβάλλοντος. (Οδηγός για τη Σεξουαλική Παρενόχληση, Sandler και Shoop, 1997:4)

Περισσότερα για το πώς ορίζεται γενικά η Σ.Π. από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, για το νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα, καθώς και ελληνικές έρευνες για την Σ.Π. στο εργασιακό περιβάλλον διάβασε εδώ.

Συγκεκριμένα παραδείγματα σεξουαλικής παρενόχλησης στον πανεπιστημιακό χώρο

1. Λεκτική Παρενόχληση
   • Διατύπωση σεξουαλικών σχολίων για το σώμα σου
   • Διατύπωση σεξουαλικών αστείων, ανεκδότων
   • Προσπάθεια ανάπτυξης συζήτησης με σεξουαλικό θέμα
   • Διαρκείς και επίμονες προτάσεις για συναντήσεις, για ερωτική επαφή Εξαναγκασμός για σεξουαλική συνεύρεση
   • Ανήθικες προτάσεις
   • Να σου ζητήσει ο θύτης να κάνεις κάποια σεξουαλική πράξη με αντάλλαγμα κάτι («σεξουαλικός εκβιασμός») (π.χ. καλύτερο βαθμό, συμμετοχή σε πανεπιστημιακό πρόγραμμα, να σου δώσει σημειώσεις μαθήματος, να περάσεις μάθημα, συστατική επιστολή κ.τ.λ.)
   • Επίμονες ερωτήσεις για τις σεξουαλικές προτιμήσεις ή φαντασιώσεις σου
   • Υποτιμητικά ή προσβλητικά σχόλια για το φύλο σου
   • Υποτιμητικά ή προσβλητικά σχόλια για τις σεξουαλικές προτιμήσεις σου (να σε αποκαλέσει λεσβία, ομοφυλόφιλη, αδερφή, συκιά, γυναικωτό...) Προσωπικές και επίμονες ερωτήσεις για την σεξουαλική ζωή σου
   • Σεξουαλικά υπονοούμενα, πρόστυχα σχόλια
   • Διάδοση σεξουαλικών φημών για το πρόσωπό σου
2. Μη λεκτική Παρενόχληση- Προσπάθεια σωματικής επαφής
   • Χειρονομίες και χάδια με σαφή σεξουαλικό τρόπο
   • Άγγιγμα μερών του σώματός σου με σεξουαλικό τρόπο (χούφτωμα)
   • Άγγιγμα των ρούχων, μαλλιών, μερών του σώματός σου με σεξουαλικό τρόπο
   • Τράβηγμα των ρούχων σου με σκοπό την αποκάλυψη του σώματός σου
   • Άγγιγμα ή τσίμπημα του σώματός σου με σεξουαλικό τρόπο
   • Ο θύτης να αγγίζει το σώμα του με σαφή ερωτικό τρόπο
   • Άσκηση πίεσης για να φιλήσεις τον θύτη
   • Άσκηση πίεσης για οποιαδήποτε σεξουαλική πράξη
3. Οπτική Παρενόχληση
   • Εξαναγκασμός να κοιτάξεις έντυπο ή άλλο υλικό σεξουαλικού περιεχομένου (ηλεκτρονικές σελίδες, φωτογραφίες, εικονογραφημένο υλικό...).
   • Ή να σου δώσει ή αφήσει αντίστοιχο υλικό
   • Επίμονη βλεμματική επαφή με σεξουαλικό τρόπο
   • Να σε παρακολουθεί ο θύτης όταν αλλάζεις ρούχα ή κάνεις μπάνιο (σε αθλητικές εγκαταστάσεις του πανεπιστημίου, φοιτητική εστία)
   • Να σου κλείσει τον δρόμο και να σε στριμώξει σε γωνία
4. Ηλεκτρονικά και έντυπα μηνύματα
   • Να σου στέλνει επιστολές σεξουαλικού περιεχομένου
   • Να σου στέλνει e-mails, mms ή sms με σεξουαλικό περιεχόμενο
   • Να ποστάρει σεξουαλικά μηνύματα που αφορούν το πρόσωπό σου στο διαδίκτυο ή σε blogs

Συνέπειες της σεξουαλικής παρενόχλησης

Οι έρευνες αναδεικνύουν ότι κάποιες μορφές της εκλαμβάνονται από τα θύματα ως ηπιότερες (ανεπιθύμητα σεξουαλικά σχόλια, αστεία/ανέκδοτα σεξουαλικού περιεχομένου) ενώ άλλες προκαλούν σύγχυση και εντονότερες συναισθηματικές αντιδράσεις (τράβηγμα ρούχων με σκοπό την αποκάλυψη του σώματός σου, εξαναγκασμός για σεξουαλική συνεύρεση, διάδοση σεξουαλικών φημών για το πρόσωπό σου...). Οι φοιτήτριες, συγκριτικά με τους φοιτητές, έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν τα παρακάτω:

1. Ψυχοσωματικές Επιπτώσεις
   • Άγχος που εκδηλώνεται με: αισθήματα ή κρίσεις πανικού, εφιδρώσεις, ταχυκαρδία και δύσπνοια, ανορεξία/υπερφαγία
   • Μεταπτώσεις της διάθεσης, διαταραχές ύπνου
2. Συναισθηματικές Επιπτώσεις
   • Αίσθημα ντροπής, ταπείνωσης
   • Φόβος
   • Σύγχυση
   • Θυμός
   • Χαμηλή αυτοεκτίμηση
   • Απόσυρση
   • Ενοχές και επίκριση του εαυτού για το γεγονός
   • Ανασφάλεια στον χώρο του πανεπιστημίου
   • «Πάγωμα» του συναισθήματος και υιοθέτηση της στάσης «δεν συμβαίνει τίποτα»
   • Άγχος στις διαπροσωπικές σχέσεις
3. Εχθρικό Περιβάλλον
   • Το θύμα ταυτίζει τον χώρο του πανεπιστημίου με εχθρικό προς αυτό περιβάλλον με συνέπεια να θέλει να το αποφύγει
4. Ακαδημαϊκές Επιπτώσεις
   • Το θύμα αποφεύγει να συναντηθεί με τον θύτη
   • Το θύμα αποφεύγει μέρη ή κτήρια του πανεπιστημιακού χώρου
   • Συχνά το θύμα σκέπτεται να αλλάξει σχολή ως συνέπεια της σ.π.
   • Δυσκολία συγκέντρωσης και απόδοσης στα μαθήματα
   • Εγκατάλειψη μαθημάτων
   • Μείωση της ακαδημαϊκής επίδοσης

Πώς να αντιμετωπίσεις την σεξουαλική παρενόχληση

• Εμπιστεύσου τον εαυτό σου και μην τον κατηγορείς
• Μην αγνοήσεις το γεγονός
• Πες ΟΧΙ ευθέως και με ξεκάθαρο τρόπο στον θύτη
• Γράψε ένα σημείωμα στον θύτη περιγράφοντας το γεγονός και πώς σε έκανε να νιώσεις. Δήλωσε ξεκάθαρα ότι επιθυμείς να σταματήσει αυτή η συμπεριφορά. Στείλε συστημένη την επιστολή και κράτησε αντίγραφο
• Κράτησε αρχείο του τι συνέβη και πότε. Σημείωσε ημερομηνίες, ώρα, τόπο, μέρος/η, ονόματα προσώπων που εμπλέκονταν και μαρτύρων και ποιος είπε σε ποιον τι.
• Ζήτησε στήριξη είτε από οικογενειακό ή φιλικό πρόσωπο είτε από ειδικό συμβουλευτικής
• Δήλωσε την παρενόχληση σε κάποια/ον καθηγητή σου ή σε ανώτερο διοικητικά υπάλληλο. Αν η πανεπιστημιακή σχολή που ανήκεις έχει συγκεκριμένη πολιτική για την σ.π. και καθορισμένο πρόσωπο που δέχεται καταγγελίες, απευθύνσου σ’ αυτό. Αν αισθάνεσαι άβολα ζήτησε από φιλικό ή συγγενικό πρόσωπο να σε συνοδεύσει
• Απευθύνσου σε κέντρα βοήθειας γυναικών
• Αν το θύμα της παρενόχλησης είναι συμφοιτήτρια/τής σου πρόσφερε την υποστήριξή σου και συνέβαλε ώστε να δηλωθεί το γεγονός

^[1] Ο πανεπιστημιακός χώρος μπορεί να οριστεί ως: οι αίθουσες διδασκαλίας, όλα τα πανεπιστημιακά κτήρια (διοικητικά κτήρια, αθλητικές εγκαταστάσεις του πανεπιστημίου, βιβλιοθήκες, φοιτητικές εστίες...), ο περίγυρος των πανεπιστημιακών κτηρίων, χώροι που τελούνται πανεπιστημιακές εκδηλώσεις (αθλητικές εγκαταστάσεις, χώροι σεμιναρίων, φοιτητικές λέσχες...)